NGHỆ NHÂN NĂM TUYỀN – MIỆT MÀI PHỤC SINH ÁO DÀI NGŨ THÂN

Bài: HOÀNG LAN

Sau nhiều chìm nổi cùng những biến thiên của thời cuộc và các làn sóng thời trang, Áo dài ngũ thân đang “hồi sinh” mạnh mẽ. Hòa cùng dòng chảy này, nghệ nhân Năm Tuyền đã và đang nỗ lực cải tiến chiếc áo với mong mỏi có thể đưa áo đến gần người trẻ hơn.

Cuộc trở lại “ngoạn mục” của Áo dài ngũ thân

Ra đời từ vài thế kỷ trước, Áo dài ngũ thân là kết tinh của văn hóa, nghệ thuật thủ công và lối sống của người Việt xưa. Khi âu phục gia nhập vào Việt Nam đầu thế kỷ XX, chiếc áo dài nam gần như biến mất hẳn khỏi đời sống thường nhật. Trong khoảng 50 năm trở lại đây, nhắc đến áo dài, người ta đều đề cập đến áo dài nữ. Kể cả trong các lễ hội, các chương trình tôn vinh áo dài, logo cũng là áo dài nữ dù ban đầu chiếc áo dài xuất phát từ áo dài nam.

Trong khi áo dài ngũ thân nữ có những bước phát triển rực rỡ sau cuộc cách tân của họa sĩ Cát Tường thì áo nam gần như biến mất khỏi sinh hoạt thường nhật kể từ sau năm 1945. Nếu có, áo ngũ thân nam chỉ hiện diện trên sân khấu biểu diễn hoặc các lễ tế tại đình chùa miếu mạo. Hình ảnh chiếc áo vì thế không được đẹp và cũng không gần gũi nữa.

Từ giữa những năm 2010, làn sóng cổ phục, trong đó có Áo dài ngũ thân trước sự tìm tòi khám phá của người trẻ dần trở nên phổ biến. Niềm tự hào về phục trang truyền thống của người trẻ cộng hưởng với sự lan tỏa của mạng xã hội đã đưa áo dài nam bước vào hành trình phục sinh thầm lặng mà mạnh mẽ.

Cùng với khuyến nghị Tết Việt mặc Áo dài hay những lễ hội tôn vinh Áo dài đã đưa áo dài trở thành quốc phục. Nhiều người trẻ chọn mặc áo ngũ thân trong những dịp trang trọng như cưới hỏi, thảm đỏ, thậm chí là đi làm… Nỗ lực này góp phần lan tỏa tình yêu và khơi dậy sự tò mò của những người xung quanh, từ đó giúp chiếc áo ngũ thân được phổ biến hơn. Không khó để bắt gặp hình ảnh đón dâu từ các chàng rể ngoại quốc mà chú rể và dàn phù rể chọn mặc Áo dài.

Là người tích cực tham gia công tác kết nối với các hoạt động văn hóa truyền thống, nhiều năm qua, nghệ nhân Năm Tuyền luôn trăn trở trước sự mai một của văn hóa dân tộc, đặc biệt là văn hóa mặc. Cuộc hội ngộ với câu lạc bộ Đình Làng Việt và sau đó là với TS Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở VHTT- TTH – người có nhiều đam mê với Áo dài ngũ thân trong Đề án Huế – Kinh đô Áo dài đã tiếp thêm động lực để ông dấn thân vào hành trình may Áo dài ngũ thân. “Áo dài ngũ thân không chỉ là tình yêu mà còn là trách nhiệm của tôi với nghề may đã gắn bó suốt hơn 40 năm qua” – nghệ nhân Năm Tuyền chia sẻ.

Ông còn tiết lộ thêm, chính người trẻ là động lực thôi thúc ông. “Tôi được tiếp sức và truyền lửa từ tình yêu và lòng say mê đó của các bạn. Kiến thức, nghiên cứu của các bạn trẻ giúp tôi tiếp cận nhiều tư liệu quý và hiểu thêm về Áo dài ngũ thân” – Năm Tuyền nói thêm.

Ấp ủ của Năm Tuyền – người nghệ nhân say mê Áo dài ngũ thân

Vốn định vị thương hiệu ở phân khúc áo cưới từ cuối những năm 90 và được thị trường trong và ngoài nước đón nhận suốt gần 30 năm nay với thương hiệu A Soẻn (Asoen Bridal), khi bắt tay làm Áo dài ngũ thân, nghệ nhân Năm Tuyền khá băn khoăn. Bởi nếu triển khai làm thêm Áo dài, quy trình sản xuất áo cưới sẽ chịu ảnh hưởng không nhỏ.

Sau khi cân nhắc, Năm Tuyền vẫn triển khai. Thành quả đầu tiên là 30 bộ Áo dài ngũ thân nam dành tặng Câu lạc bộ Đình làng Việt mặc trải nghiệm trong chuyến thăm khu di tích Lam Kinh, Thanh Hóa. Càng ngạc nhiên hơn khi biết 30 bộ áo này được hoàn thiện chỉ trong 2 tuần.

Nghệ nhân chia sẻ, dù đã thành thạo nghề may nhưng trước một sản phẩm mới như Áo dài ngũ thân, mọi thứ trong quy trình được anh xây dựng lại từ đầu. Và để chuẩn hóa quy trình này, nghệ nhân Năm Tuyền đã đặt Áo ngũ thân từ khắp nhiều vùng trong cả nước, mặc thử suốt một thời gian để “lắng nghe” chiếc áo. Năm Tuyền nói, yếu tố đầu tiên ông quan tâm là Áo dài ngũ thân phải thoải mái, thứ hai là giá thành hợp lý. Muốn đạt được hai yếu tố này, nếu chỉ may thủ công, không thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường và giá cả sẽ rất cao. Mà như vậy thì Áo dài ngũ thân sẽ không thể tiếp cận được đông đảo người dùng.

“Tôi bắt đầu khảo sát, phân tích chỉ số cơ thể nhằm quy ra số kích cỡ quy chuẩn như Âu phục. Việc này giúp Áo dài ngũ thân có thể sản xuất đại trà, giá cả hợp lý, đáp ứng nhu cầu đông đảo của khách hàng. Tiếp đến là chuẩn hóa quy trình sản xuất, bắt đầu từ người thợ” – nghệ nhân Năm Tuyền hồi tưởng. Hiện tại, Áo dài Năm Tuyền có thể may cùng nhiều chất liệu vải khác nhau. Áo cũng có thể giặt ủi thoải mái, ít hoặc không bị nhăn, tiện lợi cho việc mặc, gấp lại hay vận chuyển. Muốn chiếc áo ngũ thân đến gần hơn với đời sống hiện đại, theo nghệ nhân Năm Tuyền, các cuộc phát động phong trào thôi là chưa đủ. Bản thân chiếc áo cũng cần mang lại cảm giác tiện dụng, thoải mái để sau mỗi lần mặc, người mặc càng thêm yêu và tự hào, muốn mặc thêm nhiều lần.

Nhờ nỗ lực của ông, những chiếc Áo dài ngũ thân thương hiệu Năm Tuyền đã xuất hiện tại nhiều lễ hội cũng như trong những dịp lễ đặc biệt. Nhiều bạn trẻ thuê còn thuê Áo dài ngũ thân Năm Tuyền để chụp ảnh. Ngay năm đầu, đã có khoảng 2.000 áo tung ra thị trường nhưng Năm Tuyền đã sẵn sàng cho số lượng lớn hơn. 90% áo dài ngũ thân thương hiệu là nam, còn lại là áo nữ.

Áo dài Năm Tuyền trở thành nhà bảo trợ cho hàng loạt hoạt động vận động, quảng bá hình ảnh áo dài Việt Nam. Ông vừa được bầu chọn làm ủy viên ban chấp hành của Hiệp hội Áo dài TPHCM. Bên cạnh việc tích cực tham gia các hội thảo trong ngành, ông còn nhận lời làm giám khảo nhiều cuộc thi trang phục của sinh viên. Ông nói rằng, chính người trẻ sẽ giúp chiếc áo được sống và hòa vào thời hiện đại.

“Điểm khác biệt giữa các bạn với thế hệ chúng tôi là các bạn không có tư duy của người trưởng thành trong thời cuộc, không biết chiếc áo thời trước ra sao, cũng không hiểu vì sao áo dài ngũ thân lại biến mất khỏi đời sống. Tuy nhiên, khi nhận ra giá trị của chiếc áo và nhìn thấy tính thẩm mỹ của nó, các bạn miệt mài theo đuổi, nghiên cứu, phục dựng hoặc chọn mặc. Chính tình yêu và niềm tự hào của các bạn với chiếc Áo dài ngũ thân đã góp phần lan tỏa và vận động gia đình, những người xung quanh hưởng ứng” – Năm Tuyền nói.